W 2024 roku wszystkie przedszkola, szkoły i placówki oświatowe stoją przed nowym wyzwaniem i obowiązkiem. Nowe przepisy określają obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich.

Nowe obowiązki wynikają z przepisów wprowadzonych ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1606), która m. in. wprowadziła zmiany w ustawie z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (Dz.U. z 2023 r. poz. 1304 z późn. zm.).

Co się zmienia? Zgodnie z nowymi przepisami:

1) zmieniony zostaje tytuł ustawy z 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (Dz.U. z 2023 r. poz. 1304 ze zm.) od dnia 15 lutego 2024 r. będzie miała tytuł: „o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich”;

2) w ustawie z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 1606) dodane zostały rozdziały:

a) rozdział 4a – Ocena prawdopodobieństwa ponownego popełnienia przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności na szkodę małoletniego,

b) rozdział 4b – Standardy ochrony małoletnich oraz

c) rozdział 4c – Analiza zdarzeń, na skutek których małoletni poniósł śmierć lub doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Rozdziały 4a i 4b wejdą w życie z dniem 15 lutego 2024 r. – zgodnie z art. 12 ustawy z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw.

Zgodnie z wprowadzonymi zmianami w przepisach, każda jednostka oświatowa musi wypracować i wdrożyć zestaw standardów ochrony małoletnich tzw. „standardów antyprzemocowych”.

Zgodnie z art. 22b ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich ma każdy dyrektor jednostki systemu oświaty, o której mowa w art. 2 pkt 1–8 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 900 z późn. zm.), czyli:

1) przedszkola, w tym: specjalne, integracyjne, z oddziałami specjalnymi lub integracyjnymi, a także inne formy wychowania przedszkolnego;

2) szkoły:

a) podstawowe, w tym: specjalne, integracyjne, z oddziałami przedszkolnymi, integracyjnymi, specjalnymi, przysposabiającymi do pracy, dwujęzycznymi, sportowymi i mistrzostwa sportowego, sportowe i mistrzostwa sportowego,

b) ponadpodstawowe, w tym: specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddziałami integracyjnymi, specjalnymi, dwujęzycznymi, przygotowania wojskowego, sportowymi i mistrzostwa sportowego, sportowe, mistrzostwa sportowego, rolnicze, leśne, morskie, żeglugi śródlądowej oraz rybołówstwa,

c) artystyczne;

3) placówki oświatowo-wychowawcze, w tym szkolne schroniska młodzieżowe, umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego;

4) placówki kształcenia ustawicznego oraz centra kształcenia zawodowego, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych;

5) placówki artystyczne – ogniska artystyczne umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień artystycznych;

6) poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne udzielające dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a także pomocy uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu;

7) młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze umożliwiające dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 36 ust. 17 ustawy – Prawo oświatowe, a także dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna, realizację odpowiednio obowiązku, o którym mowa w art. 31 ust. 4 ustawy – Prawo oświatowe, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki;

8) placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania.

Zgodnie z art. 10 ustawy z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw wyżej wymienione jednostki oświatowe mają obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy – czyli do 15 sierpnia 2024 roku.

Co powinien zawierać dokument o standardach ochrony małoletnich?

Zgodnie z art. 22c ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich w standardach ochrony małoletnich, w sposób dostosowany do charakteru i rodzaju przedszkola, szkoły, placówki lub działalności należy określić w szczególności:

1) zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem przedszkola, szkoły, placówki lub organizatora, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich;

2) zasady i procedurę podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego;

3) procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego;

4) zasady przeglądu i aktualizacji standardów;

5) zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu przedszkola, szkoły, placówki lub organizatora do stosowania standardów, zasady przygotowania tego personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności;

6) zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania;

7) osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia;

8) sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego.

W standardach wprowadzanych w przedszkolu, szkole lub placówce należy określić także:

1) wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między małoletnimi, a w szczególności zachowania niedozwolone;

2) zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet;

3) procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w sieci Internet oraz utrwalonymi w innej formie;

4) zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia.

Co jest niezmiernie ważne w standardach należy:

1) uwzględnić sytuację dzieci niepełnosprawnych oraz dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, a także

2) sporządzić je, mając na względzie konieczność ich zrozumienia przez osoby małoletnie.

Jednostki oświatowe mają obowiązek udostępnić standardy na swojej stronie internetowej oraz wywiesić je w widocznym miejscu w swoim lokalu, w wersji zupełnej oraz skróconej, przeznaczonej dla małoletnich, a wersja skrócona powinna zawierać informacje istotne dla małoletnich.

Standardy antyprzemocowe mają na celu nie tylko reagowanie na przypadki przemocy, ale również ich zapobieganie poprzez edukację i budowanie kultury szacunku i tolerancji. Opracowane standardy będą musiały być nie tylko formalnym dokumentem, ale faktycznie stosowanymi praktykami w codziennym funkcjonowaniu przedszkola, szkoły lub placówki.

Określono obowiązek, aby co najmniej raz na dwa lata dokonywać oceny standardów w celu zapewnienia ich dostosowania do aktualnych potrzeb oraz zgodności z obowiązującymi przepisami, a wnioski z przeprowadzonej oceny należy pisemnie udokumentować – art. 22c ust. 6 ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich.

Terminy. Do kiedy należy wdrożyć nowe standardy?

Przepisy przewidują dwa ważne terminy:

1) nowe przepisy wchodzą w życie 15 lutego 2024 r., a więc przedszkola, szkoły i placówki powinny przystąpić do pracy nad dokumentem o standardach antyprzemocowych,

2) do 15 sierpnia 2024 r. przedszkola, szkoły i placówki powinny posiadać i wdrożyć standardy ochrony małoletnich.

Kara za brak standardów ochrony małoletnich

Zgodnie z art. 23b ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich niedopełnienie obowiązku wprowadzenia standardów ochrony małoletnich będzie podlegało karze grzywny albo karze nagany, a wysokość grzywny, w przypadku ponownego stwierdzenia niewykonania obowiązku, nie będzie mogła być niższa niż 1000 zł.     

 

Podstawy prawne:

1) art. 22b, art. 22c i art. 23b ustawy z 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (Dz.U. z 2023 r. poz. 1304 z późn. zm.)

[od dnia 15 lutego 2024 r. ustawa będzie miała tytuł: „o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich”]

2) art. 7 pkt 6 i art. 10 ustawy z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 1606).

Przydatne informacje:

 https://standardy.fdds.pl/

https://www.youtube.com/watch?v=qCTR3HAv8Y8